Với bất kỳ một phương pháp gieo trồng nào, việc chuẩn bị giá thể cho dưa lưới luôn đóng vai trò quan trọng. Bằng cách làm giá thể trồng dưa lưới đơn giản, bà con có thể ươm mầm cây dưa khỏe mạnh với khả năng sinh trưởng tốt hơn.
1. Giá thể trồng dưa lưới là gì?
Giá thể là các loại hỗn hợp, phụ phẩm nông nghiệp được sử dụng để ươm mầm và giữ nước cho cây trồng. Thông thường, giá thể sẽ được trộn từ nhiều nguyên liệu khác nhau nhằm tạo nguồn dinh dưỡng đa dạng nhất.
Hiện nay, giá thể được chia thành 2 nhóm chính bao gồm giá thể hữu cơ tự nhiên và giá thể nhân tạo. Trong đó, hỗn hợp giá thể được dùng để gieo trồng dưa lưới chủ yếu đến từ các vật liệu hữu cơ có sẵn trong tự nhiên, đảm bảo chất lượng tốt, sạch và an toàn cho cây dưa phát triển.
2. Hướng dẫn cách làm giá thể trồng dưa lưới
Các hỗn hợp giá thể được làm thủ công và dùng các nguyên vật liệu phù hợp cho quá trình sinh trưởng của các giống dưa lưới.
a. Chuẩn bị nguyên liệu làm giá thể
- Các nguyên liệu
Giá thể trồng dưa lưới chủ yếu được trộn từ các nguyên liệu hữu cơ dễ tìm thấy như phân chuồng, trùn quế, mụn xơ dừa, trấu, đất sạch và có thể thêm một số loại phân bón như NPK, đạm, lân.
Trong đó, xơ dừa được lấy từ vỏ quả dừa với 80% thành phần là xenlulozo, lignin có khả năng giữ nước tốt. Trấu lấy từ vỏ hạt thóc với các yếu tố vi lượng, muối khoáng, kali giúp cây thoáng khí. Ngoài ra, phân chuồng hoai có thể là phân gà, phân trâu, phân bò… tùy chọn.
- Dụng cụ làm giá thể
Dụng cụ làm giá thể gồm cuốc, xẻng để trộn, cân để đo các nguyên liệu, bạt che phủ và bảo quản giá thể trong điều kiện môi trường, nhiệt độ thích hợp.
b. Cách tiến hành
Bước 1: Ủ nguyên liệu
Hầu hết các nguyên liệu được dùng để trộn giá thể đều cần được xử lý và ủ trước khi sử dụng để gieo trồng.
Mụn xơ dừa sẽ được ngâm và xả trước ít nhất 7 ngày, mục đích là để loại bỏ bớt chất tanin, tránh làm ảnh hưởng chất lượng hạt giống. Sau thời gian ngâm, nước xả xơ dừa chuyển màu trong và có thể đem trộn.
Đối với các loại phân hữu cơ là phân trùn quế hoặc phân chuồng hoai của động vật, phân cần được làm sạch bằng hợp chất Trichoderma để hạn chế nguồn bệnh lây lan sang cây. Để xử lý, sử dụng 500gr hợp chất này hoà vào nước, tưới lên phân rồi đem phân ủ bạt trong khoảng 10- 15 ngày, lưu ý thường xuyên đảo đều.
Bước 2: Trộn hỗn hợp giá thể
Sau khi đã ủ xong tất cả các nguyên liệu, bạn tiến hành trộn hỗn hợp giá thể. Tại các vựa dưa lớn, giá thể nên được trộn bằng loại máy chuyên dụng để đảm bảo các thành phần của hỗn hợp phân bố đều và vẫn giữ được chất dinh dưỡng.
Tỉ lệ trộn phổ biến với các nguyên liệu mụn xơ dừa: phân chuồng: tro trấu là 70:20:10. Với giá thể đã được xử lý, bà con cho hỗn hợp vào các khay xốp hoặc máng để chuẩn bị ươm hạt giống dưa lưới.
3. Tầm quan trọng của giá thể trồng dưa lưới
Giá thể là một môi trong những môi trường lý tưởng nhất để gieo mầm và cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trong những giai đoạn phát triển đầu tiên. Lớp giá thể vừa có khả năng giữ nước, duy trì độ ẩm, thấm nước nhanh vừa giữ được độ thoáng khí cho hạt mầm, tránh cho hạt mầm bị thối trong khi ươm.
Cho dù là áp dụng phương pháp gieo trồng dưa lưới bằng thùng xốp, trong nhà màng hay thủy canh thì việc chuẩn bị giá thể trước cũng kích thích hạt giống nhanh tách mầm hơn. Hạt giống cây dưa lưới vùi trong giá thể chỉ mất khoảng 2- 3 ngày để nảy mầm.
Mặc dù lớp giá thể rất nhẹ nhưng chúng có thể cân bằng dinh dưỡng cho cây trong các thời kỳ phát triển. Ngoài ra, lớp giá thể cũng đóng vai trò như một hệ thống dẫn khí và dưỡng chất lên rễ cây, tăng khả năng hấp thụ chất cho cây.
Hỗn hợp giá thể cũng có khả năng giữ độ pH cho đất trồng luôn ở mức ổn định và làm đất tơi xốp. Nhờ có giá thể, độ pH trong các loại đất trồng dưa lưới luôn duy trì ở mức 6- 7.
Nguyên vật liệu dùng để trộn giá thể có các chất hữu cơ sạch hoặc đã được xử lý trước khi trộn, vì thế giá thể hoàn toàn không có nguồn nấm bệnh và cũng có thể ngăn chặn các loại sâu gây hại cho thân và rễ cây.
Trong trường hợp bà con không sử dụng giá thể mà ươm hạt giống trực tiếp xuống dưới đất thì tỉ lệ hạt nảy mầm tương đối thấp, đất có thể không đáp ứng được lượng dưỡng chất cần để kích thích hạt tách mầm. Hơn nữa, hạt giống cũng dễ bị úng, thối, cây con khi trồng cũng không được tươi tắn và khó có thể vươn dài.
Với những ưu điểm tuyệt vời, giá thể có thể thay thế cho đất trồng và trở thành nguồn cung cấp chất dinh dưỡng chất lượng, an toàn và sạch nhất cho cây dưa lưới.
Dưa lưới là một loại trái cây phổ biến đang mang lại nhiều giá trị kinh tế cho ngành trồng trọt. Bà con nên tham khảo thêm nhiều cách trộn giá thể với tỉ lệ các nguyên liệu tương ứng để có thêm nhiều loại giá thể cho từng giống dưa khác nhau.
